آرنج تنیس بازان و گلف بازان
(& Golfer’s elbow Tennis elbow)
برای دیدن فیلم های مربوط به این قسمت اینجا کلیک کنید.
آرنج تنیس بازان
آرنج تنیس بازان یک بیماری شایع است که باعث درد آرنج می شود، و به این خاطر به این اسم معروف شده که در بازیکنان تنیس زیاد دیده می شود، یعنی در اثر تکرار حرکاتی شبیه حرکات Forehand است که در بازی تنیس بکار می رود.
اگر تمام بیماران را در نظر بگیریم معلوم می شود که بیشتر بیماران، ورزشکار نیستند و از میان ورزشکاران هم تعداد کمی واقعاً تنیس باز می باشند. این بیماری در زن و مرد مساوی است و درهر هر سنی هم دیده می شود، ولی سن شایع آن 50 تا 60 سالگی است. اسم دیگر این بیماری ” اپی کوندیلیت لترال Lateral Epicondylitis ” می باشد. محل درد روی برجستگی انتهای استخوان بازو در سمت بیرونی آرنج است، یعنی اگر ایستاده باشیم و کف دست رو به جلو باشد، طرفی ازآرنج درناک است که در طرف بیرون است، نه سمتی که چسبیده به تنه می باشد. درد معمولاً در همان سمت، به پشت ساعد و بالاتر از آرنج هم تیر می کشد و بیمار موقع انجام کارهای دستی احساس درد دارد. یکی از شایع ترین علائم این بیماران درد آرنج موقع سفت کردن پیچ است. بیشترین درد درست روی همان برجستگی و یا 4-3 میلیمتر پایین تر از آن می باشد.
علت بیماری
علت اصلی این بیماری کار یا ورزش زیاد با دست است، بخصوص فعالیتهایی که در آنها مچ دست خیلی خم و راست می شود، مثل ورزش کردن، شستن لباس با دست، تعمیر وسایل، آرایشگری و… . امروزه شایعترین گروهی که به این بیماری مبتلا می شوند کسانی هستند که طولانی مدت با نوشتن و یا تایپ کردن سر و کار دارند، مثل کارمندان دفتری و منشی ها. به همین خاطر این بیماری یک بیماری شغلی است. زمینه ژنتیک و ارثی هم ممکن است دخالت داشته باشد.
پشت ساعد گروهی از عضلات هستند که تاندون یک سر آنها با هم به برجستگی مزبور وصل می شود و تاندون سر دیگر آنها به پشت مچ دست و انگشتان متصل می گردد. کار این عضلات بالا بردن مچ دست و انگشتان به سمت عقب و چرخاندن ساعد به سمت بیرون است. وقتی این عضلات در بعضی حالاتی که ذکر شد خیلی مورد استفاده قرار گیرند (Overuse) در محل اتصال تاندون آنها به برجستگی خارجی آرنج تغییراتی رخ می دهد که شبیه التهاب، ورم، ریش ریش شدن، پارگی های کوچک و تغییر قوام تاندون ( Degeneration ) می باشد. این حالت باعث درد می گردد که بیماری آرنج تنیس بازان نام دارد.
در ایجاد این بیماری زمینه ژنتیک و ارثی هم ممکن است دخالت داشته باشد. بیماریهای روح و عصبی مثل افسردگی های واضح یا پنهان و نیز اضطراب هم مؤثر هستند، و در این گروه از بیماران لازم است زمینه بیماری روحی و عصبی هم درمان شود و گرنه با درمان خود ضایعه آرنج و بدون درمان زمینه عصبی و روحی، معمولاً نتیجه خوب بدست نمی آید، حتی اگر بیمار جراحی گردد.
آرنج گلف بازان
همین بیماری اگر روی برجستگی سمت داخل آرنج رخ دهد به نام آرنج گلف بازان (Golfer’s elbow) یا ” اپی کوندیلیت مدیال Medial Epicondylitis ” شناخته می شود؛ و اسم آن به این خاطر است که در اثر تکرار حرکات چرخشی ساعد به داخل رخ می دهد یعنی همان حرکات شبیه Backhand که در بازی گلف زیاد انجام می شود. عضلاتی که مچ دست و انگشتان را خم می کنند در نزدیک آرنج به برجستگی سمت داخل آرنج متصل می گرددند و درست عین آرنج تنیس بازان دچار اشکال و درد می شوند. آرنج گلف بازان از هر نظر شبیه آرنج تنیس بازان است و فقط محل آن در طرف داخل آرنج بوده ولی آرنج تنیس بازان از گلف بازان شایع تر است. درمان این دو عارضه هم شبیه هم می باشد.
بیماری های مشابه با آرنج تینس بازان
چند بیماری دیگر هم هست بطور شایع درد سمت خارج آرنج می دهند:
1) سندرم گیر کردن عصب رادیال (سندرم تونل رادیال Radial Tunnel Syndrome) یا شاخه بین استخوانی خلفی آن که معمولاً درد آنها کمی پایین تر، یعنی 4-3 سانتیمتر ( در آرنج تنیس بازان 4-3 میلیمتر بود) پایین تر از برجستگی مذکور احساس می شود. معمولاً با معاینه و گرفتن نوار عصب (EMG و NCV) پزشک آنرا تشخیص می دهد و درمانش هم تا حدود زیادی با آرنج تنیس بازان متفاوت است.
2) آرتروز آرنج بویژه آرتروز سمت خارجی آرنج که درد آن بیشتر در عقب و خارج مفصل است و با معاینه و گرفتن عکس تشخیص داده می شود و درمان خاص خود را هم دارد.
3) ناپایداری یا همان لق زدن مفصل آرنج بدنبال آسیب های قبلی آرنج.
4) کندگی و یا آسیب های غضروف داخل مفصل آرنج.
در پنج درصد موارد بیماری آرنج تنیس بازان با سندرم تونل رادیال با هم و همزمان وجود دارند و باید هر دو را درمان کرد.
بیماری های مشابه با آرنج گلف بازان
1) شایعترین بیماری که با بیماری آرنج گلف بازان اشتباه می شود گیر کردن و تحریک عصب اولنار در آرنج است که با معاینه و گرفتن نوار عصب افتراق داده می شوند و ممکن است که جراحی خاص خود را لازم داشته باشد.
2) آسسیب رباطهای سمت داخلی آرنج در اثر ضربه و یا کار و ورزش طولانی مدت و سنگین.
تشخیص آرنج تنیس بازان و گلف بازان
تشخیص این بیماری ها اصولاً با معاینه توسط پزشک است و معمولاً در مراحل اولیه حتی عکس ساده هم لازم نیست. گاهی پزشک برای رد کردن سایر بیماری هایی که علائم مشابه دارند ممکن است عکس ساده و در موارد بسیار نادری باز هم برای رد کردن سایر تشخیصها MRI، نوار عصب و … هم درخواست کند، مثلاً برای رد کردن بیماری (سندرم) گیر کردن عصب رادیال، نوار عصب گرفته می شود.
درمان بیماری آرنج تنیس بازان و گلف بازان
درمان ممکن است به دو صورت غیر جراحی و جراحی باشد.
درمان غیر جراحی
اوایل سعی می شود که با این روش بیمار را درمان کرد و اگر جواب نداد جراحی می کنیم. درمان غیر جراحی شامل این موارد است:
1) کم کردن کار و فشار ورزشی
2) بستن بریس یا همان آرنج بند مخصوص که به نام های Tennis Elbow brace یا Tennis Elbow Support و یا Tennis Elbow Strap معروف است.
3) فیزیوتراپی و ورزش درمانی
4) گاهی تزریق کورتون که معمولاً پس از آن گچ گیری هم انجام می شود. برای تزریق کورتون معمولاً آنرا با ماده بی حسی هم مخلوط می کنند که درد ناشی از تزریق کم شود. در این بیماری بیش از یک یا دو تزریق توصیه نمی شود و بهتر است فاصله دو تزریق 3-2 ماه باشد.
5) بندرت ممکن است تزریق چند سی سی از خون خود بیمار به محل ضایعه بیماری را کنترل کند.
6) گاهی پس از تزریق ماده بی حسی و یا زیر بیهوشی، مچ دست را با قدرت و شدید خم می کنند تا پارگی های کوچکی در محل ضایعه ایجاد شود و روند التیام و بهبودی تسریع گردد.
7) ممکن است تزریق PRP هم در درمان این بیماری مؤثر باشد ولی هنوز مقالات زیاد، خیلی محکم و مطمئنی در این زمینه وجود ندارد و در دست بررسی است.
بریس آرنج تنیس بازان حدود 7-6 سانتیمتر پهنا داشته و باید آنرا طوری بست که روی نقطه حداکثر درد نباشد، بلکه حدود یک تا دو پهنای انگشت زیر آن بسته شود. بهتر است شبانه روز بسته باشد ولی اگر بیمار تحمل نکند میتواند شبها آنرا باز کند؛ میزان سفت کردن آن باید به حدی باشد که محکم در محل خود بنشیند ولی نباید آنقدر سفت شود که باعث تورم دست، یا سیاهرگهای آن و یا درد دست شود. داخل این بریس یک قسمت برجسته وجود دارد که باید درست در امتداد برجستگی دردناک سمت خارج آرنج قرار گیرد و اگر روی ساعد چرخید باید چرخش آنرا اصلاح کرد که برجستگی مزبور در کحل ذکر شده قرار گیرد.
اگر همه این درمانها با هم و کامل و حدود 6 ماه مداوم و پشت سر هم انجام شوند حدود 90 درصد موفقیت دارند، یعنی در بهترین شرایط هم 10 درصد بیماران بهبودی پیدا نمی کنند و باید جراحی شوند. البته همانطور که ذکر شد چه در درمان جراحی و چه غیر جراحی اگر بیمار مشکل روحی – روانی مثل افسردگی یا اضطراب و … دارد باید درمان شود وگرنه نتیجه درمان خوب نخواهد بود.
درمان جراحی
بطور متوسط و در خوشبینانه ترین حالت 10 درصد بیماران نیاز به جراحی خواهند داشت و اگر جراحی نکنند دردشان دائمی باقی می ماند. موفقیت درمان جراحی هم حدود 90 درصد است، یعنی 2-1 درصد بیماران با جراحی هم بهبود نمی یابند که خود دلایل خاصی دارد مثل تشخیص ناصحیح، زمینه بیماری های روحی- روانی، طریقه نادرست عمل جراحی و… . در هر صورت در بعضی از بیماران هیچ دلیلی بر عدم پاسخ کافی یافت نمی شود.
در عمل جراحی با یک برش کوچک روی برجستگی مزبور قسمتهای تغییر یافته تاندون های درگیر و پوسته استخوان زیر آن برداشته شده و دو طرف تاندون باقیمانده به هم دوخته می شود. پس از عمل هم معمولاً مدتی فیزیوتراپی، ورزش درمانی و پرهیز از کارهای سنگین لازم است، و از سه ماه تا یک سال طول می کشد که بیمار به حداکثر میزان بهبودی برسد.
عکس زیر مراحل جراحی آرنج تنیس بازان را نشان می دهد که از مقاله دکتر نخعی با همین عنوان و آدرس زیر برداشته شده است:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5100454/
پایان
