آرتروز شانه
برای دیدن فیلم های مربوط به آرتروز شانه اینجا کلیک کنید.
در این قسمت، این بیماری بطور مبسوط شرح داده شده است. اگر بخواهید آنرا بطور خلاصه در کنار چند بیماری دیگر مطالعه کنید اینجا کلیک کنید.
تعریف و علائم
آرتروز یا استئوآرتریت که به آن ساییدگی مفصل می گوییم، یکی از بیماری هایی است که می تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. در این بیماری، غضروف مفصلی کم کم می شکند، از بین می رود و استخوان های دو طرف مفصل که باید روی سطوح صیقلی و غضروفی یکدیگر بلغزند مستقیما و به سختی روی قسمت استخوانی یکدیگر حرکت می کنند و باعث ایجاد درد می شوند.
این بیماری یکی از علل درد در ناحیه شانه به ویژه در افراد مسن است. معمولا ناشی از کار و یا ورزش سنگین است ولی زمینه ارثی نیز ممکن است در آن دخالت داشته باشد. علائم اصلی آرتروز شانه، درد و محدودیت حرکتی است. محل درد معمولا اطراف سرشانه یا سمت خارج بالای بازو است. این درد اغلب با کار کردن بدتر می شود ولی ممکن است شب ها حین خواب نیز ایجاد شود. بیمار نمی تواند دست خود را کامل بالا بیاورد یا به جهت های مختلف بچرخاند. گاهی درد آنقدر شدید می شود که بیمار اصلا نمی تواند هیچ کاری با دست خود انجام دهد. در موارد پیشرفته موقع حرکت شانه صدای خرت خرت کردن ناشی از گیر کردن استخوان ها به یکدیگر شنیده می شود.
تشخیص
تشخیص پس از بررسی و معاینه، با رادیوگرافی شانه انجام می شود. یعنی بهترین وسیله تشخیصی عکس ساده است. ارزش MRI در تشخیص این بیماری اصلا ارزش در حد عکس ساده نیست. البته در مراحل بسیار ابتدایی و خفیف آرتروز، MRI اگر کیفیت خوب داشته باشد می تواند به تشخیص کمک کند.
درمان
مثل آرتروز هر مفصل دیگری، آرتروز شانه هم وقتی رخ داد قابل برگشت نیست، یعنی نمی توان کاری کرد که غضروف هایی که ازبین رفته اند دوباره برگردند و درست شوند. بنابراین بیمار باید با آن بسازد و فقط می توان کارهایی کرد که سرعت پیشرفت آن را کم کند و درد ها را هم موقت ساکت کند؛ ولی می دانیم که این بیماری بهر حال کم کم پیشرفت می کند.
درمانهای غیرجراحی
1- کاهش فشارهای وارده به شانه همراه با حرکات کششی ملایم
در اوایل بیماری که آرتروز خفیف است است توصیه می‌شود بیماران از انجام کارها و ورزش‌های سنگین پرهیز کنند و همزمان ورزش‌های کششی ملایم را روزانه در منزل انجام دهند. این ورزش‌ها هم برای تقویت عضلات روتاتور کاف، و هم برای کشیدن و آزاد کردن سفتی‌های کپسول مفصلی است. هدف اصلی از آنها افزایش دامنه حرکتی و کاهش درد است.
2- فیزیوتراپی
معمولاً فیزیوتراپی هم برای بیماران نوشته می‌شود و منظور اصلی آنهم افزایش دامنه حرکتی و کاهش درد بوده ونیازی به استفاده از دستگاههای گرانقیمت و هزینه‌بر نیست.
3- دارو
هیچگونه داروی خوراکی و یا تزریقی گیاهی و یا شیمیایی وجود ندارد که بتواند غضروف را دوباره بازسازی کند و حداکثر اثر آنها تسکین درد است.
معمولاً دارو هم به بیمار داده می شود که آنهم یک مسکن معمولی است و معمولاً همراه با آن از یک آرامبخش هم استفاده می شود. اصولاً اثر همه مسکن‌ها مثل هم است و فرقی بین انواع آنها یا خارجی یا داخلی بودن آنها نیست، ولی بعضی بیماران ممکن است به بعضی مسکن‌ها بهتر جواب بدهند. عوارض جانبی مسکن‌ها هم ممکن است یکدیگر فرق داشته باشند. پزشک با لحاظ کردن این موارد یکی از آنها را نسخه میکند.
داروهای گرانقیمت و عمدتاً خارجی که بعنوان غضروف ساز یا تقویت کننده‌های استخوان و مفاصل و…شناخته میشوند اصلاً و ابداً هیچ تأثیرشناخته شده و واقعی بر این بیماری ندارند و عملاً بمعنای بیرون ریختن پول بیمار است.
4- تزریق کورتون به مفصل شانه
در مراحل ابتدایی این بیماری، تزریق کموتون به شانه که همیشه هم بهمراه ماده بی‌حسی است، به شدت مورد سؤال می‌باشد و باید سعی شود که اجتناب گردد. تزریق کورتون درد را سرکوب میکند، بیمار درد را احساس نمی‌کند و فعالیتش را بیشتر کرده و در نتیجه آرتروز را بدتر میکند. همچنین ثابت شده که تزریق کورتون کیفیت و قوام تاندون را بدتر کرده و آنرا مستعد پارگی بیشتر میکند. با همه این توضیحات، در موارد نادری برای کاهش موقت درد ممکن است تزریق کورتون به شانه انجام شود.
5- تزریق PRP و یا اوزون و انواع ژلها
مفید بودن تزریق PRP و یا اوزون و انواع ژلها در این بیماری هنوز در مقالات و مطالعات معتبر بههیچ وجه اثبات نشده است، اما در مراکز تحقیقی در حال تزریق به بیماران و تحقیق روی آن هستند که معلوم شود آیا مؤثر خواهد بود یا خیر.
درمان جراحی
اگر با درمان های غیرجراحی علائم بیماری در حد قابل قبول برطرف نشود بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گیرد.
تعویض مفصل شانه (آرتروپلاستی)
امروز عمل جراحی تعویض شانه، بهترین نتایج را در موارد پیشرفته این بیماری همراه دارد. در این عمل سر استخوان بازو که تخریب شده برداشته می شود و به جای آن پروتز گذاشته می شود. تعویض مفصل شانه در آتروز شانه معمولاً بصورت کامل انجام می شود (Total shoulder arthroplasty) یعنی هم سراستخوان بازو برداشته می شود و بجای آن سر فلزی قرار می گیرد و هم در کف حفره مفصلی (گلنوئید) قطعه پلاستیکی مخصوص گذاشته می شود. بندرت بخصوص در افراد جوان ممکن است فقط سر استخوان بازو عوض شده و گلنوئید دستکاری نشود که به آن همی آرتروپلاستی (Hemiarthroplasty) گفته می شود.
توضیح در مورد تعویض کامل مفص شانه همراه با نمایش مراحل عمل جراحی ان را اینجا ببینید.
عمل تعویض مفصل شانه خیلی درد بیمار را کم کرده و دامنه حرکتی را افزایش می دهد. موفقیت این عمل بر حسب شرایط حدود 80 تا 90 درصد است.
پیشگیری
در این بیماری نیز همانند سایر بیماری ها مهم ترین نکته پیشگیری از آن است. اگر چه ممکن است بعضی از انواع آن قابل پیشگیری نباشد ولی عمده موارد آن با تشخیص صحیح و درمان مناسب قابل پیشگیری است یا حداقل می توان سرعت پیشرفت و شدت آن را کم کرد. دردهای مفصل شانه را وقتی بیشتر از چند روز طول بکشند یا وقتی باعث محدودیت حرکتی مفصل شانه شوند نباید ساده انگاشت؛ باید به پزشک ارتوپد مراجعه کرد تا اگر مشکل قابل علاجی بود زودتر درمان شود که در آینده به عوارض وخیم تری مانند آرتروز پیشرفته منجر نگردد.
اشتباه تشخیصی
دردهای شانه معمولا با دردهای گردن (آرتروز و بیماری دیسک) اشتباه می شوند. باید توجه کرد که دردهای سرشانه و نیز قسمت بالای بازو معمولا مربوط به مفصل شانه (استخوان یا تاندون روتاتور کاف) است و دردهای بالاتر یعنی قاعده گردن به خصوص وقتی کیفیت تیز و تیر کشیده به دست داشته باشند مربوط به گردن است.
نکته ساده ولی خیلی مهم این است که درد های شانه با حرکات مفصل شانه بدتر میشوند و دردهای گردن با حرکات گردن. این نکته خیلی ساده است ولی واقعاً خیلی وقتها مورد غفلت قرار گرفته و باعث اشتباه تشخیصی می شود.
ارتباط پوکی استخوان (استئوپوروزیس) و درد شانه
خیلی از بیماران به خصوص خانم ها تصور می کنند دردهای مبهم و منتشر مفاصل مربوط به پوکی استخوان است؛ اما باید یادآوری کرد که پوکی استخوان هیچ درد یا علامتی ندارد و به همین خاطر به آن بیماری پنهان یا خاموش گفته می شود.
