جراحی آرتروسکوپیک (آرتروسکوپی یا لیزری یا بسته) شانه چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟
جراحی آرتروسکوپیک یا بسته (آرتروسکوپی یا لیزری)
بیماران زیادی به جراحی مفاصل (زانو، شانه، مچ پا و…) نیاز دارند و وقتی به متخصصان ارتوپدی مراجعه می‌کنند، ممکن است با کلمه جراحی «آرتروسکوپیک» یا به اصطلاح «لیزری» مواجه شوند. در حالی که نمی‌دانند تفاوت جراحی آرتروسکوپیک و جراحی باز چیست و کدام یک بهتر است یا اصلاً جراحی آرتروسکوپیک یا لیزری چیست.
در جراحی آرتروسکوپیک، ابتدا با یک برش کوچک، یک دوربین باریک و بلند شبیه خودکار داخل مفصل قرار می‌گیرد که هم نور را به داخل مفصل می‌تاباند و آن را روشن می‌کند و هم تصویر داخل مفصل را می‌گیرد و روی مانیتور نشان می‌دهد. جراح با چرخاندن سردوربین به جهات مختلف، داخل مفصل را می‌بیند و سپس با برش‌های کوچک دیگری، وسایلی برای جراحی به درون مفصل می‌برد و همزمان در مانیتور آنها را می‌بیند و با کمک آنها جراحی می‌کند، مثلا چیزی را برش می‌زند، یا می‌دوزد، یا استخوانی را سوراخ می‌کند یا می‌تراشد و… .
در جراحی باز که روش قدیمی تری است، با یک برش بزرگ تر، پوست و بافت‌های زیر آن بریده و مفصل کاملا باز شده و داخل آن مستقیم دیده می شود و اقدام درمانی انجام می گیرد.
کلمه لیزری، یک غلط مصطلح است و نور لیزر هیچ جایگاهی در آرتروسکوپی مفصل ندارد. نوری که در آرتروسکوپی به کار می‌رود، نور معمولی و غیرلیزری است.
مزایا و معایب جراحی باز و بسته (آرتروسکوپیک یا همان لیزری)
1- نوع بیهوشی
هم در جراحی باز و هم آرتروسکوپیک شانه، بیمار باید بیهوش شود، یعنی بیهوش عمومی (کامل). بی حسی موضعی به تنهایی برای شانه کاربرد ندارد. گاهی از بی حسی موضعی شبکه براکیال در گردن هم، البته به همراه بیهوشی عمومی استفاده می گردد که کاتتر (لوله تزریق) آن را به مدت کوتاهی پس از عمل هم نگه می دارند و برای کنترل دردهای پس از عمل، از طریق آن کاتتر داروی بی حسی به شبکه عصبی بیمار تزریق می گردد.
2– طول برش جراحی و اشکال در زیبایی
جراحی باز برش پوستی بزرگتری دارد در حالی که در آرتروسکوپی فقط چند سوراخ ایجاد می‌شود. پس از لحاظ ظاهری و زیبایی زخم‌های جراحی آرتروسکوپیک کوچک‌تر و زیبا تر هستند.
اینکه در محل زخم چقدر بافت جوشگاهی ایجاد شود یعنی چقدر محل عمل برجسته و بد شکل شود ربطی به نوع عمل ندارد. علت ایجاد جوشگاه بزرگ در محل زخمها بیشتر حالت ژنتیک دارد. مثلاً یک نوع برش جراحی برای دو نفر زده می شود و هر دو هم به یک روش ترمیم می شوند. در یکی جوشگاه بسیار کمی ایجاد می شود و زخم به زحمت قابل دیده شدن است و در نفر دیگر بافت گوشتی اضافه زیادی تشکیل می گردد که از لحاظ زیبایی اشکال دار می شود.
البته نحوه ترمیم پوست هم بر میزان جوشگاه زخم مؤثر است و اگر زخم را به شیوه پلاستیک ترمیم کنیم میزان جوشگاه کمتر می شود.
3- درد پس از عمل و برگشت به کار
بیماران پس از جراحی آرتروسکوپیک اندکی درد کمتری دارند و زودتر به کار و زندگی خود برمی‌گردند. باید ذکر نمود که درد پس از عمل بیش از آن که به نوع عمل بستگی داشته باشد به خصوصیات روحی و روانی بیمار بستگی دارد. مثلا یک نوع عمل را بطور یکسان برای دو بیمار انجام میدهیم، یکی خیلی کم درد دارد و یکی خیلی زیاد. چنین پدیده ای اصلاً عجیب نیست؛ در کودکان هم دیده می شود که یکی با کوچکترین ضربه و یا تنبیه بدنی درد بسیار زیادی حس می کند و یکی بسیار کم.
بیمارانی که اختلال افسردگی و یا اضطرابی دارند آستانه دردشان کمتر بوده، دردهای پس از عمل بیشتری دارند و باید مسکن بیشتری مصرف نمایند.
4- فیزیوتراپی پس از عمل
پس از عمل جراحی آرتروسکوپیک معمولاً بیماران برای بهبود حرکات مفصل، به فیزیوتراپی کمتری نیاز دارند. بعداز اعمال جراحی شانه حتماً جراح حرکاتی را به بیمار آموزش می دهد که در منزل انجام دهد تا بازتوانی شانه تسریع گردد. اگر بیمار به این حرکات بیشتر اهمیت دهد و بهتر انجام دهد تعداد جلسات فیزیوتراپی پس از عمل او کمتر می شود و برعکس، اگر این حرکات را خوب انجام ندهد شانه اش دچار خشکی شده و باید فیزیوتراپی زیادتری پس از عمل انجام دهد. پس تعداد فیزیوتراپی پس از عمل بیشتر بستگی به همکاری بیمار برای انجام حرکات دارد تا به باز یا بسته بودن عمل جراحی.
5- محکم تر بودن ترمیم ها
در روش جراحی باز معمولاً جراح توانایی ترمیم محکم تر و مطمئن تری داشته و استحکام ترمیم ها از جراحی آرتروسکوپیک بیشتر است.
6- هزینه عمل
از لحاظ هزینه‌های جراحی، معمولا روش آرتروسکوپیک گران‌تر است، چون از وسایل ظریف‌تر و گران‌تر، و تجهیزات و امکانات بیشتری استفاده می‌شود.
7- تبحر پیدا کردن جراح
روش آرتروسکوپیک نسبت به روش جراحی باز تبحر بیشتری می‌خواهد و جراح باید دوره‌های مخصوص این کار را دیده باشد و مدت بیشتری طول می‌کشد تا تجربه و تبحر کافی به دست آورد.
آیا تمام اعمال جراحی را می‌توان به روش آرتروسکوپیک انجام داد؟
خیر. تمام اعمال جراحی را نمی‌توان به روش آرتروسکوپیک انجام داد؛ مثلا برای درمان شکستگی‌ها تقریبا همیشه لازم است جراحی باز انجام شود. تعویض مفصل شانه هم حتماً به جراحی باز نیاز دارد. در جراحی دررفتگی مکرر شانه، اگر ضایعات کوچک تر و تازه تر باشند، بهتر است به روش آرتروسکوپیک عمل شوند، در غیر این صورت جراحی باز نتایج بهتری دارد.
بعضی اعمال جراحی را فقط می‌توان با آرتروسکوپ انجام داد و به روش جراحی باز دسترسی به آن ضایعات ممکن نیست، مثل ترمیم پارگی لبروم فوقانی یا همان ضایعه SLAP.
اما در نهایت وقتی بیماری به پزشکی که تجربه و تبحر کافی دارد، اطمینان می‌کند و درمان خود را به او می‌سپارد، باید نظر او را بپذیرد. جراح با در نظر گرفتن تمام جوانب، یکی از انواع جراحی‌های باز یا آرتروسکوپیک را که بیشتر به صلاح بیمار می‌داند، پیشنهاد خواهد کرد.
پایان
