کدام صدای مفصلی را باید جدی گرفت؟
(صدا کردن شانه یا صدا کرن کتف بصورت تلق تلوق و یا خرت خرت کردن و گیر کردن استخوان کتف)
مفاصل خیلی از مردم هنگام حرکت صدا می کنند، صدایی شبیه به تلق تلوق، خرت خرت یا صداهایی شبیه به آن. شاید شما هم متوجه چنین صداهایی در مفاصل بدن تان شده و نگران باشید که آیا این وضعیت طبیعی است یا غیرطبیعی.
صداهای مفصلی ناشی از آرتروز
صدا کردن مفاصل معمولاً نگران کننده نیست. علت ایجاد این صداها گوناگون است و فقط در موارد کمی نیاز به توجه جدی و درمان دارند. موارد نادری هم هستند که باید بیمار تحت عمل جراحی قراربگیرد.
شایع ترین علت صدا کردن مفاصل بزرگ اندام تحتانی (به خصوص زانو) در افراد مسن، ساییدگی (آرتروز) مفصل است. در این موارد موقع خم و راست کردن مفصل، صدایی شبیه به خرت خرت احساس می شود. علت ایجاد این صدا از بین رفتن غضروف بین استخوان ها در مفصل است که باعث می شود استخوان ها مستقیم روی یکدیگر قرارگیرند و به تدریج سطح شان تراشیده و خراشیده شود. این نوع صدا بیشتر از زانو شنیده می شود ولی در سایر مفاصل مثل شانه، دست و گردن هم اتفاق می افتد.
اگر ساییدگیدر مفصل ثابت شود، درمان شامل تغییر روش زندگی، شیوه نشستن، دارودرمانی و فیزیوتراپی و به ندرت جراحی است.
صداهای مفصلی طبیعی
نوع دیگری از صدای مفاصل، در افراد جوان به خصوص در زانو، مچ پا، شانه یا مفصل لگن (هیپ) شایع است و هیچ ربطی هم به ساییدگی ندارد. ریشه این صداها، گاهی داخل خود مفصل و گاهی در بافت های اطراف آن است. این صداها خیلی تکراری و دایمی هستند و مثلا فرد با هر قدمی که برمی دارد، احساس می کند در زانو یا مچ پایش صدایی شنیده می شود.
این صدا که گاهی آنقدر بلند است که به گوش اطرافیان هم می رسد. دلایل ایجاد این صدا متعدد هستند، ولی معمولا وقتی ایجاد می شوند که یک قسمت از بافت های داخل یا اطراف مفصل در حالت غیرمعمول قرار گرفته باشد و با حرکت به یک قسمت دیگر گیر کند و سپس آزاد شود. مبتلایان به این صدا به تدریج یاد می گیرند مفصل را در کدام جهت و چگونه حرکت دهند تا صدا ندهد. معمولاً صداهای ایجاد شده با درد همراه
نیستند و نیازی هم به درمان ندارند، و تنها توصیه آن است که مفصل را در وضعیتی که باعث ایجاد صدا می شود، قرار ندهند؛ ولی اگر صداها با درد یا محدود شدن دامنه حرکتی عضو توأم شوند یا اخیراً به دنبال وارد آمدن ضربه شروع شده باشند، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
صدای مفصلی ناشی از ضایعه
صداها گاهی ناشی از یک ضایعه واقعی در مفصل هستند و حتی شاید به جراحی نیاز داشته باشند، مثل پارگی مینیسک زانو، یا به دنبال بورسیت یعنی التهاب بورس و تجمع مایع در آن. بورس یک کیسه نرم حاوی مایع که مثل یک بالشتک بین تاندون و استخوان ها قرار دارد. گاهی بدنبال پارگی تاندون روتاتورکاف (تاندون چرخاننده بازو) هم با حرکات شانه صدا رخ می دهدکه معمولاَ با درد همراه است و به درمان نیاز دارد.
در اطراف زانو، مفصل لگن (هیپ) و شانه تاندون ها و رباطهایی وجود دارد که وقتی از روی یکدیگر و یا زوائد استخوانی جابجا می شوند، صدا ایجاد می کنند. در این موارد باید جلوی وضعیت خاصی را که باعث ایجاد صدا می شود، گرفت. هرگونه تکرار وضعیت که با درد و محدودیت حرکتی همراه باشد، به درمان نیاز دارد. مورد نادر دیگر، وجود ضایعه های جدید استخوانی به خصوص از نوع خوش خیم روی یک استخوان باعث گیر کردن تاندون به زائده می شود و به اقدام درمانی نیاز دارد.
صدای مفصلی عمدی
حالت آخر که بسیار هم شایع است، صدای مفاصل ناشی از کشیدن آنهاست که به خصوص در مفاصل انگشتان دست رخ می دهد. بعضی ها علاقه مندند انگشتان خود را بکشند یا آنها را در جهتی خم کنند تا با صدای ایجاد شده، احساس راحتی کنند. علت قطعی این صدا معلوم نشده است ولی به نظر می رسد به دنبال کشیده شدن مفصل، حجم داخل آن بیشتر و با فشار منفی داخل آن، گازهای محلول در مایع مفصلی خارج می شود و حباب تشکیل می دهد، سپس حباب ها می ترکد و صدا ایجاد می شود.
احتمال اینکه با تکرار این حرکت بافت های اطراف مفصل آسیب ببینند وجود دارد که کم کم باعث محدود شدن دامنه حرکتی مفصل و کم شدن قدرت مشت کردن دست و بروز آرتروز در آینده می شود و بهتر است از آن پرهیز کرد.
پایان
